Bron 8: Wijze lessen. Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek.

APA

Surma, T., Vanhoyweghen, K., Sluijsmans, D., Camp, G., Muijs, D., & Kirschner, P. A. (2019). Wijze lessen: twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek. 

Samenvatting

Nadat er in de voorgaande bouwstenen (vorige hoofdstukken) van dit boek vooral gefocust wordt op het effectiever, efficiënter en aangenamer maken van de lessen door de leerkracht, wordt er in dit laatste hoofdstuk stilgestaan bij het aandeel van de leerlingen zelf. Wat kunnen de leerlingen doen om beter te leren plannen en om de leerstrategieën die ze toepassen te monitoren, te evalueren en, indien nodig, bij te sturen.

Hoe kan je als leerkracht de (meta-)cognitieve vaardigheden van leerlingen stimuleren? Door de focus niet alleen op de leerinhoud te leggen maar ook op het leerproces:

• leer expliciet (meta-)cognitieve vaardigheden aan: focus op planning, monitoring, evaluatie en regulatie van eigen leren en gebruik van effectieve leerstrategieën;
• doe het voor (modeling): praat over je eigen metacognitieve denken, vb. "Wat weet ik al over hoe ik dit type probleem kan oplossen? ";
• herhaal: laat het praten over zelfregulatie regelmatig terugkeren in de les: vb. "Op welke manier heb je deze woordenschat gestudeerd? Hoe heb je je voorbereid? ";
• geef gerichte feedback over de zelfregulatie van de leerlingen.

Waarom is zelfregulatie belangrijk?  Op deze manier leren personen om levenslang zelfstandig te leren: wat en hoe leren + hoe het eigen leerproces evalueren en bijsturen?

2 problemen voor leerlingen om zichzelf te reguleren:

1. het eigen leren inschatten

• overconfidence: chronisch overschatten van eigen kunnen; stel het oordeel over het eigen leren uit tot leerlingen iets actiefs met de leerstof gedaan hebben.
• Dunning-Kruger effect: hoe minder je van iets weet, hoe moeilijker je een inschatting kan maken over je kennen en kunnen.

2. de juiste strategie kiezen

• leerlingen kiezen vaak minder effectieve strategieën vb. blokken, teksten markeren, herlezen van leerstof omdat effectieve leerstrategieën ongemakkelijk aanvoelen en meer moeite kosten.
• door op zoek te gaan gaan naar de desirable difficulties wordt het leerproces geoptimaliseerd.

Nut voor praktisch deel

Het lezen van dit boek, en dan vooral hoofdstuk 12 - Leer je leerlingen effectief leren - bevestigden voor mezelf dat dit het onderwerp was waaraan ik mijn actieonderzoek wil wijden. Mijn belangrijkste inspiratiebron dus.  

Het beschrijft heel duidelijk het nut en de waarde van zelfregulatie: het zelfstandig leren van leerlingen zodanig ontwikkelen dat het een levenslange houding wordt. 

De beschrijving van de 2 voornaamste problemen waar leerlingen tegenaan lopen, vormt het uitgangspunt van dit actieonderzoek.