Onderzoeksvraag
1 september 2023. Het begin van een nieuw schooljaar en ook ik stapte die dag voor het eerst sinds lange tijd met een gezonde portie zenuwen door de schoolpoort. Niet als leerling, maar voor het eerst 'aan de andere kant'. Ik ging aan de slag als zijinstromer, als leerkracht in opleiding (LIO). Op dat moment had ik er de helft van de verkorte educatieve bachelor aan
KdG opzitten. Er zat dus al wat theoretische bagage in mijn rugzak, maar –
buiten een stage van 12 uren – geen praktijkervaring.
Vol goede moed en nog betere intenties wou ik die theorie in de praktijk toepassen. Tegelijkertijd begon de zoektocht naar een onderwerp voor een actieonderzoek, een verplicht onderdeel voor het behalen van het bachelordiploma (VEBASO).
Ik stelde me daarbij de vraag welk fundament uit de cursus Krachtig in je school mij het meeste inspireerde en kwam zo uit bij leren leren en zelfregulatie. Ik vond en vind nog steeds dat daar zowel de spannendste als de meest essentiële uitdaging van een leerkracht ligt. Je kan de mooiste lesvoorbereidingen maken, de boeiendste lessen samenstellen, krachtig leermateriaal samenstellen en je klas volledig onder controle houden, maar je doet dat altijd met dat ene doel voor ogen: je leerlingen iets leren. En dat leren moeten ze uiteindelijk zelf doen.
Bovendien werkt de school waar ik aan de slag ga, het Sint-Lievenscollege in Antwerpen, in de 1ste graad met een systeem van begeleid zelfstandig leren (flexleren) voor de vakken Nederlands, Frans, Engels en wiskunde. De leerlingen moeten dus vanaf hun eerste dag in het secundair onderwijs deels zelfstandig aan de slag gaan met de aangeboden leerstof. De leerlingen krijgen een weekplanning waarin uitgelegd wordt wat er die week van hen verwacht wordt. Voor elk van de bovenvermelde vier vakken krijgen ze minstens 1 verplicht instructiemoment en daarna gaan ze zelf aan de slag. Een uitdaging voor hen, maar ook voor mijzelf als leerkracht.
Zo kwam ik tot de volgende onderzoeksvraag:
Kan ik de motivatie en het leerrendement van leerlingen uit 1A vergroten door aan de hand van een plannings- en reflectiedocument de zelfregulatiecyclus zichtbaar te maken voor de leerlingen?
Ik vermoed dat een plannings- en reflectiedocument een positief effect kan hebben op langere termijn, op voorwaarde dat leerlingen het willen invullen en gebruiken. De component motivatie zal dus bijzonder belangrijk zijn. Leerlingen moeten het nut inzien van het document.
Of het leerrendement daadwerkelijk vergroot is, wil ik in de eerste plaats vaststellen door controle op het afwerken van de weekplanningen. Slagen de leerlingen er beter in om alle opdrachten van hun weekplanning rond te krijgen?
De motivatie ligt enerzijds in de bereidheid om het plannings- en reflectiedocument te gebruiken en anderzijds wil ik peilen naar hun motivatie aan de hand van een enquête.
Dit actieonderzoek focust uiteraard op een schoolse context en omgaan met schooltaken, maar het mooie van dit onderwerp is dat als zelfregulatie een basishouding wordt van de leerlingen, het zorgt voor de groei als persoon in zijn geheel. En is dat niet de raison d'être van elke leerkracht?